معرفی کتاب اخلاق پایه دهم
رشته علوم و معارف اسلامی
ارائه دهنده : دکتر دلبری
ان شالله در این جلسه با هم مروری خواهیم داشت بر کتاب اخلاق رشته علوم و معارف اسلامی.
این کتاب جزء عنوان هایی هست که دانش آموزان رشته علوم و معارف اسلامی در هر سه پایه می خوانند.
و هر پایه یک ساعت به موضوع اخلاق اسلامی می پردازند. مستحضر هستید که اخلاق اسلامی یک بعد نظری داره و یک بعد عملی. ولی مسلم اون هست که زمانی هم که به اخلاق نظری می رسیم در پی اون هستیم که مبانی اخلاق رو محکم بکنیم، تثبیت بکنیم و بر اساس اون عمل صورت بگیره و اینها وابستگی به هم دارن.
از طرف دیگه اخلاق عملی سبب میشه که مبانی اخلاق هم تقویت بشند. طبق معمول بررسی کتاب ها ابتدا به بررسی مفاهیم، ارزش ها، مهارت های این کتاب می پردازیم و در ابتدا پایه دهم رو به مفاهیم، ارزش ها و مهارت ها اشاره می کنیم و در ادامه اهدافی رو که در کتاب اخلاق پایه دهم دنبال اون هستیم مرور می کنیم با همدیگه.
خب مفاهیمی که این کتاب دنبالش هست، یک بحث ارتباط می باشد ، ارتباطاتی که انسان داره یا با خودشه یا با خداست یا با خلق. موضوع بعد بحث اختیار هست و موضوع مهم دیگه ای که وجود داره سرشت و ذات. بررسی برخی مفهوم رذائل و فضایل، استعداد، ملکه، کیفیت نفس، انسان اخلاقی، موضوع مهم حسن خلق، معیار و ملاک فعل اخلاقی، کمال و ولایت اینها اساسی ترین مفاهیمی هست که کتاب اخلاق پایه دهم بهش می پردازه. اما ارزش هایی رو که این کتاب دنبالش هست در دانش آموز تحقق پیدا بکنه عبارتند از موضوع کمال طلبی، هدایت پذیری، تعادل، حق خواهی، تبعیت از حق، محبت به خدا، تولی و تبری یا تولی و تبرا.
اما این کتاب هم مثل هر کتاب دیگه ای دنبال این هست که برخی مهارت ها رو در دانش آموز تقویت بکنه یا ایجاد بکنه. مهارت نقد و تحلیل، مهارت ارزیابی خود جامعه مهارت تعادل بخشی به رفتار خودش، مهارت تفکر و تدبر در آیات و روایات، مهارت محاسبه نفس، برنامه ریزی برای زندگی روزمره اش، مهارت تشخیص ثواب از ناصواب، انتخاب الگو متناسب با زندگی خودش و تدبر در آیات و روایات اینها مهارت هایی هست که کتاب اخلاق پایه دهم دنبال می کنه. اما مهمترین اهدافی رو که این کتاب دنبال می کنه عبارتند از یک خب علم اخلاق علم چگونه زیستن هست.
توی این کتاب سعی میشه که شرایطی فراهم بشه تا دانش آموز با فهم جایگاه علم اخلاق به این معنی که معنای خلق رو بشناسه، مفهوم انسان متخلق رو درک بکنه، گستره اخلاق رو باهاش آشنا بشه و فهم بکنه. با فهم این موضوعات به عنوان علم اخلاق و علم چگونه زیستن، سعی بکنه که یا تلاش بکنه که زیست با خوب زیستن، با نیکو زیستن و درست زیستن، فطرت الهی خودش رو شکوفا بکنه تا به کمال واقعیش دست پیدا بکنه به درجه عالی البته از کمال واقعیش.
هدف دومی که این کتاب دنبال می کنه این هست که دانش آموزان بتونن ویژگی های انسان رو درک بکنند، کمال برترش و مناسب اون یعنی همون قرب الهی رو بفهمند چی هست و کیفیت وصول به اون رو هم آشنا بشند و به صورت عمیق بفهمند. وقتی اینها رو فهمیدن تلاش کنند که عوامل دستیابی رو دستیابی به اون قرب الهی به عنوان به عنوان کمال برتر رو در زندگی خودشون به کار بگیرند.
سومین هدف این هست که با محدودیت اندیشه انسان، با محدودیت علم تجربی برای اینکه انسان رو به هدایت برسونه، به کمال برسونه، آشنا بشند و وجود هدایت الهی رو ضروری بدونند و در این مسیر و آگاهی از اون کیفییتش بتونن روش ها و الگوهای اخلاقی که الان توی جامعه مطرح هست. عبارتی سبک های مختلف زندگی که وجود داره داره تو جامعه و توسط افراد یا گروه ها ارائه میشه بتونن اونها رو نقد و بررسی بکنند. یعنی در حقیقت بعد از اینکه فهمیدن که انسان به وجود هدایت الهی نیاز داره و فهمیدن که این هدایت به چه شکلی اتفاق می افته، این رو هم این توانایی رو هم به دست بیارند که الگوهای اخلاقی موجود در جامعه رو بتونن نقد و ارزیابی بکنند. موضوع بسیار مهم دیگه ای که این کتاب بهش می پردازه بحث هادیان واقعی و پنداری هستند. خب انسان های متعددی ادعا می کنند که انسان رو می خوان به کمال برسونند اما آیا واقعا همشون واقعی هستند؟
به صورت طبیعی نه. برخی از این هادیان واقعی هستند و برخی پنداری ما فکر می کنیم که اونها هادی هستند.
فرعون هم ادعای هدایت می کرد. خب تو بحث اخلاق یکی از موضوعات همین هادیان واقعی و پنداری هستند. ما از کجا بفهمیم؟ طبیعتاً استانداردهایی وجود داره. تو این کتاب تلاش بر این هست که این معیارها رو به دانش آموز معرفی بکنه. حالا بعد از اینکه دانش آموز تونست این معیارها رو باهاش آشنا بشه می تونه هادیان واقعی رو از پنداری تو زندگی خودش تشخیص بده. به عبارتی بر اساس اون ملاک ها بگه که چه کسی به واقع هادی هست چه کسی پنداری اون هدایتش و واقعی نیست. این هم هدف چهارم بود.
هدف بعدی که دانش آموز دنبال می کنه این هست که با تفکر در آیات آفاقی و انفسی با تفکر در خودش و بیرون از خودش برای اینکه بخواد به حق دستیابی پیدا بکنه یعنی هدف این تفکر دستیابی به حق با تفکر در آیات آفاقی و انفسی برای دستیابی به حق سعی می کنه که از عواملی که مانع تفکر صحیح در زندگیش می شوند اجتناب بکنه. تفکر صحیح بخواد اتفاق بیفته باید اون مانع ها از بین بره. هدف بعدی اینه که از رسول خدا الگوگیری بکنه از اهل بیت علیهم السلام الگوگیری بکنه و با توجه به رمزهای موفقیت مثل عزم، مشارطه، مراقبه، محاسبه و معاقبه در انجام برنامه های معنوی می تونه برنامه ویژه، ویژه که میگم یعنی خاص خودش رو طراحی بکنه تا در مسیر اخلاق رشد بکنه و به کمال خودش نزدیک بشه.
به عبارتی توانایی برنامه ریزی با استفاده از الگوگیری از رسول خدا و رمزهای موفقیت.
هدف بعدی این کتاب این هست که با درک نقش محبت و شناخت محبوب حقیقی یعنی خداوند سعی می کنه که عشق به خدا رو تو زندگی با پیروی و تبعیت از خدا و تبری و تولی به عبارتی با بیزاری از دشمنان خدا و دوستی با دوستان خدا اون عشق و محبت به خدا رو نشون بده. هدف بعدی این هست که با برخی از مفاهیم، مصادیق و آثار فردی و اجتماعی فضایل اخلاقی آشنا بشه. خب فضایل اخلاقی که در کتاب بهش پرداخته شده موضوع امانت داری هست و وفای به عهد هست و چند موضوع دیگه.
همچنین سعی بر این هست که مفهوم رذائل اخلاقی رو بفهمه. مصداق های رذائل اخلاقی رو بدونه چیه مثل تکبر و بعد از اینکه این امور رو شناخت تلاش بکنه برای تثبیت این فضایل و ریشه کنی رذایل.
خب آخرین هدفی که این کتاب دنبال می کنه این هست که با توجه به جایگاه معصومین علیهم السلام در مسیر کمال به وظایف خودش در قبال ایشون اهتمام بکنه و تلاش بکنه که در این زمینه کوتاهی نداشته باشه.
خب به این ترتیب ما اهداف کتاب پایه دهم رو به اتمام رسوندیم.
وارد پایه یازدهم میشیم ببینیم در پایه یازدهم چه موضوعاتی مطرح میشه به چه ارزش هایی تاکید میشه و قرار هست چه مهارت هایی رو دانش آموزان در خودشون تثبیت بکنند.
